Cho vay ngang hàng trực tuyến (P2P Lending) đã phát triển mạnh mẽ tại cả Hoa Kỳ và Trung Quốc, đây là hai thị trường lớn nhất thế giới. Mặc dù có cùng mục tiêu kết nối nhà đầu tư với người đi vay, nhưng hai quốc gia này lại có những đặc điểm riêng biệt về môi trường pháp lý, cơ chế hoạt động, và quy mô thị trường. Hãy cùng C22 Credit so sánh sự khác biệt giữa cho vay P2P tại Hoa Kỳ và Trung Quốc, giúp bạn có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về lĩnh vực tài chính đang phát triển này.
Sự hình thành và phát triển của cho vay ngang hàng trực tuyến
Mặc dù có điểm xuất phát khác nhau nhưng cả thị trường Hoa Kỳ và Trung Quốc đều trải qua giai đoạn bùng nổ và củng cố, tái cơ cấu dưới sự giám sát chặt chẽ hơn của cơ quan quản lý.
Hoa Kỳ – Cái nôi của cho vay ngang hàng hiện đại
Hoa Kỳ được coi là cái nôi của mô hình cho vay ngang hàng hiện đại trên thế giới. Năm 2005 đánh dấu sự ra đời của Prosper – nền tảng cho vay ngang hàng đầu tiên tại Mỹ. Tiếp nối thành công của Prosper, Lending Club được thành lập vào năm 2006 và nhanh chóng trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực này.
Giai đoạn 2005-2008 chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng cho vay ngang hàng tại Mỹ. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 đã gây ra những tác động tiêu cực nhất định. Nhiều nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, trong khi nhu cầu vay vốn của người tiêu dùng lại tăng cao do các ngân hàng truyền thống thắt chặt cho vay.
Giai đoạn 2010-2015 được coi là thời kỳ “hoàng kim” của cho vay ngang hàng tại Mỹ. Số lượng nền tảng tăng nhanh chóng cùng với quy mô cho vay. Năm 2014, Lending Club trở thành công ty cho vay ngang hàng đầu tiên niêm yết trên sàn chứng khoán New York, đánh dấu sự trưởng thành của ngành. Tuy nhiên, từ năm 2016 đến nay, thị trường bước vào giai đoạn củng cố và tái cơ cấu dưới sự giám sát chặt chẽ hơn của cơ quan quản lý.
Trung Quốc – Sự bùng nổ và những thăng trầm
So với Hoa Kỳ, thị trường cho vay ngang hàng tại Trung Quốc khởi đầu muộn hơn nhưng lại phát triển với tốc độ chóng mặt. Nền tảng P2P đầu tiên tại Trung Quốc – PPDai – được thành lập vào năm 2007. Tuy nhiên, phải đến năm 2010-2011, thị trường mới thực sự bắt đầu bùng nổ.
Giai đoạn 2013-2015 được coi là thời kỳ “hoàng kim” của cho vay ngang hàng tại Trung Quốc. Số lượng nền tảng tăng từ vài trăm lên hàng nghìn chỉ trong vòng 2-3 năm. Quy mô cho vay cũng tăng trưởng theo cấp số nhân. Đến cuối năm 2015, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành thị trường cho vay ngang hàng lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, sự phát triển quá nóng đã dẫn đến nhiều hệ lụy. Từ năm 2016, hàng loạt vụ vỡ nợ và lừa đảo xảy ra, khiến niềm tin của nhà đầu tư bị sụt giảm nghiêm trọng. Chính phủ Trung Quốc bắt đầu siết chặt quản lý, yêu cầu các nền tảng đăng ký hoạt động và tuân thủ các quy định mới. Kết quả là số lượng nền tảng giảm mạnh, từ đỉnh điểm hơn 3.000 xuống còn vài trăm vào cuối năm 2019.
So sánh cơ chế hoạt động giữa hai thị trường
Khi so sánh cho vay ngang hàng trực tuyến tại Hoa Kỳ và Trung Quốc, ta có thể thấy một số điểm tương đồng và khác biệt:
- Hoa Kỳ khởi đầu sớm hơn và phát triển ổn định hơn. Trung Quốc bắt đầu muộn nhưng lại bùng nổ mạnh mẽ trong thời gian ngắn.
- Cả hai thị trường đều trải qua giai đoạn phát triển nóng và sau đó là thời kỳ củng cố, tái cơ cấu. Tuy nhiên, mức độ “nóng” và hệ lụy tại Trung Quốc lớn hơn nhiều so với Hoa Kỳ.
- Hoa Kỳ có sự can thiệp sớm hơn của cơ quan quản lý, giúp thị trường phát triển ổn định hơn. Trung Quốc ban đầu theo đuổi chính sách khuyến khích, sau đó mới siết chặt quản lý khi xuất hiện nhiều vấn đề.
- Quy mô thị trường Trung Quốc tăng trưởng nhanh hơn và vượt qua Hoa Kỳ, tuy nhiên cũng đối mặt với nhiều rủi ro và biến động hơn.
Cơ chế hoạt động tại Hoa Kỳ
Tại Hoa Kỳ, cơ chế hoạt động của các nền tảng cho vay ngang hàng thường tuân theo một quy trình khá chuẩn mực:
Bước 1: Người vay đăng ký khoản vay trên nền tảng, cung cấp các thông tin cá nhân, tài chính và mục đích vay vốn.
Bước 2: Nền tảng tiến hành thẩm định, đánh giá mức độ rủi ro và xếp hạng tín dụng cho người vay. Quá trình này thường được tự động hóa cao độ nhờ ứng dụng công nghệ big data và trí tuệ nhân tạo.
Bước 3: Khoản vay được đưa lên “thị trường” để các nhà đầu tư lựa chọn. Nhà đầu tư có thể xem xét các thông tin về người vay (đã được ẩn danh), mức lãi suất và thời hạn vay để quyết định có tham gia hay không.
Bước 4: Khi đủ số tiền, khoản vay sẽ được giải ngân cho người vay. Nền tảng đóng vai trò trung gian, quản lý việc thu hồi nợ và phân phối lãi cho các nhà đầu tư.
Hoạt động cho vay ngang hàng trực tuyến được quản lý bởi nhiều cơ quan khác nhau, bao gồm Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) và các cơ quan giám sát tài chính liên bang khác. Quy định pháp lý của Hoa Kỳ tập trung vào việc bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, yêu cầu các nền tảng P2P phải cung cấp thông tin rõ ràng về rủi ro và đảm bảo tính minh bạch trong quy trình cho vay..
Cơ chế hoạt động tại Trung Quốc
Cơ chế hoạt động của các nền tảng cho vay ngang hàng tại Trung Quốc có một số điểm khác biệt so với Hoa Kỳ:
Bước 1: Người vay đăng ký khoản vay tương tự như ở Hoa Kỳ.
Bước 2: Nền tảng thẩm định và quyết định có chấp nhận khoản vay hay không. Tuy nhiên, quá trình này thường ít tự động hóa hơn so với Hoa Kỳ, với sự tham gia nhiều hơn của yếu tố con người.
Bước 3: Thay vì đưa từng khoản vay lên “thị trường”, nhiều nền tảng tại Trung Quốc thường gom nhóm các khoản vay lại thành các sản phẩm đầu tư có cấu trúc phức tạp hơn.
Bước 4: Nhà đầu tư lựa chọn các sản phẩm đầu tư dựa trên mức lợi nhuận kỳ vọng và thời hạn, không nhất thiết biết chi tiết về từng khoản vay cụ thể.
Đặc điểm nổi bật trong cơ chế hoạt động tại Trung Quốc là sự linh hoạt cao và đa dạng về mô hình. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến rủi ro cao hơn và khó kiểm soát hơn so với Hoa Kỳ.
Học hỏi từ những kinh nghiệm đó, các nền tảng P2P tại Việt Nam đã áp dụng blockchain và hợp đồng thông minh nhằm cải thiện tính minh bạch và an toàn cho các giao dịch. C22 Credit là một nền tảng mới, tiên phong áp dụng những công nghệ hiện đại và linh hoạt với thị trường biến động. Công nghệ này sẽ đánh giá tín dụng người vay một cách tự động và nhanh chóng giúp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.
Kết luận
Đầu năm 2024, cho vay ngang hàng trực tuyến đã chứng kiến những sự thay đổi mạnh mẽ tại cả Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong khi Hoa Kỳ tiếp tục phát triển ổn định nhờ các quy định pháp lý chặt chẽ và sự tích hợp công nghệ cao, Trung Quốc đã thực hiện những biện pháp quyết liệt nhằm giảm thiểu rủi ro, dẫn đến sự thu hẹp đáng kể của thị trường P2P trong nước.
Tại C22 Credit sử dụng các thuật toán tiến tiến và AI để theo dõi hiệu suất và quản lý rủi ro một cách hiệu quả. C22 Credit cam kết duy trì khả năng cạnh tranh trong khi vẫn bảo vệ người dùng và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt của ngành.
